Ochrona danych osobowych

 ... czyli jakie informacje o uczniu

może przekazać nauczyciel?

O poważnych sprawach opowiem w okolicznościach natury zarejestrowanych  przez mnie aparatem fotograficznym :) Było wtedy słonecznie i bardzo ciepło jak na październikowe popołudnie ... uhmmmmm szkoda, że te dni odchodzą :(

W świetle zapisów zawartych w ustawie o systemie oświaty z dn. 7 września 1991 roku, nauczyciel w swoich działaniach ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.(art.4).

Z zapisu zatem jasno wynika, że nauczyciel podejmując wszelkie działania powinien kierować się dobrem ucznia i chronić każde dziecko, nawet to sprawiające trudności wychowawcze. Mamy zatem tak oddziaływać na środowisko szkolne, aby w sytuacjach trudnych, konfliktowych nie dopuścić do piętnowania ucznia przez innych uczniów i ich rodziców.

Takie postępowanie wiąże się ściśle z zagadnieniem ochrony danych osobowych ucznia w placówce oświatowej czy opiekuńczo-wychowawczej. Podczas rozmów z rodzicami dziecka poszkodowanego nie możemy posługiwać się danymi uczniów, którzy dopuścili się złego czynu. Mówi o tym wyraźnie art. 4 ustawy o systemie oświaty oraz art. 6 ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

Jak pojęcie „dane osobowe” rozumie ustawa?

Art.6.

ust 1

Za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

ust 2

Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne

ust 3

Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

Zatem w świetle art. 6 ust.1 ustawy, w czasie spotkania z rodzicami należy przekazywać ogólne informacje o dziecku, które brało udział w jakimś zdarzeniu, sytuacji konfliktowej, etc. Rozmowa powinna tak przebiegać, aby rodzice nie domyślili się o jakim dziecku jest mowa. Nie możemy podawać imienia, nazwiska ucznia – sprawcy oraz innych cech charakterystycznych mogących zidentyfikować o kogo nam chodzi. Z pewnością nie ułatwia to pracy pedagogom, psychologom czy wychowawcom !!!

Ustawa o ochronie danych osobowych określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych w zbiorach danych. Zatem zastanawiamy się z pewnością nad tym, czy rozmowa z rodzicami, w której omawiane byłoby konkretne zdarzenie, kontrowersyjne pod względem zachowania ucznia, jest już naruszeniem przepisów tej ustawy?

Wątpliwości rozwiewa nam art. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, w którym możemy przeczytać, że: Każdy ma prawo do ochrony danych osobowych.

Przytoczone wyżej zachowanie będzie więc naruszeniem dobra dziecka.

Problematyczna jest również sytuacja, w której do pedagoga szkolnego różne podmioty(osoby, instytucje) zwracają się o informację na temat dziecka. Art. 23 wyjaśnia nam jakie to sytuacje dopuszczają taką ewentualność:

Art. 23.

1. Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,

2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa,

3) jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą,

4) jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego,

5) jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

2. Zgoda, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może obejmować również przetwarzanie danych w przyszłości, jeżeli nie zmienia się cel przetwarzania.

3. Jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, a spełnienie warunku określonego w ust. 1 pkt 1 jest niemożliwe, można przetwarzać dane bez zgody tej osoby, do czasu, gdy uzyskanie zgody będzie możliwe.

Dopuszcza się zbieranie danych osobowych bez wiedzy osoby jeśli przepis innej ustawy przewiduje lub dopuszcza zbieranie danych osobowych bez wiedzy osoby, której dane dotyczą, (art. 25 ust. 2).

Jakie to będą przypadki?

1. Sędzia Rodzinny na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego lub Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 23 lutego 2007 roku Regulamin urzędowania sądów powszechnych, ma prawo wydać postanowienie o przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego w celu zebrania informacji o sytuacji rodzinnej ucznia. Wówczas może się zwrócić do szkoły o udzielenie takiej informacji na temat dziecka i jego rodziców.
2. Kurator sądowy na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn.27 lipca 203 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych, Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn.11 czerwca 2003 roku w sprawie regulaminu czynności w zakresie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego – ma prawo – na polecenie sądu lub sędziego - przeprowadzić wywiad środowiskowy.

Przed przystąpieniem do wywiadu kurator winien jest okazać legitymację służbową oraz poinformować osoby udzielające informacji o nazwie i adresie organu zarządzającego przeprowadzenie wywiadu.

Wywiad obejmuje informacje n/t:

·         zachowania, warunków środowiskowych dziecka,

·         sytuacji bytowej rodziny,

·         sposobu spędzania przez ucznia wolnego czasu,

·         przebiegu i oceny pracy zawodowej lub nauki,

·         kontaktów ze środowiskowymi grupami patologii społecznej, z uwzględnieniem nadużywających alkoholu lub środków odurzających,

·         stanu zdrowia psychicznego,

·         uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających osoby, której wywiad dotyczy.

3. Policja na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o policji, rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 26 lipca 2005 roku w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu uprawnień policjantów oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 26 sierpnia 2003 roku w sprawie określenia innych niż kurator sądowy organów powołanych do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, jego zakresu oraz trybu przeprowadzania – ma prawo przeprowadzić wywiad środowiskowy.
4. Ponadto policjant ma prawo zwrócić się o niezbędną pomoc, np. do instytucji państwowych. Żądanie to powinni być doręczone przez policjanta na piśmie i zawierać podstawę prawną żądania, określenie rodzaju i zakresu niezbędnej pomocy, wskazanie policjanta korzystającego z pomocy oraz pouczenie o odpowiedzialności karnej funkcjonariusza publicznego w razie niedopełnienia obowiązku udzielenia pomocy.
5. W sytuacjach niecierpiących zwłoki, tj. ratowanie życia, zdrowia lub wolności człowieka, policjant może ustnie (bez pisma) zwrócić się o pomoc do instytucji państwowej. To żądanie jednak musi być niezwłocznie potwierdzone.

Jeśli pedagog czy nauczyciel udziela danych teleadresowych ucznia lub jego rodziców policjantowi, który „idzie na skróty” (zamiast ustalić takie dane, np. w biurze meldunkowym) przekracza przepisy ustawy o ochronie danych osobowych.

W przypadku zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych powołanych w związku z występowaniem lub podejrzeniem przemocy w rodzinie Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 nr 125 poz. 842. Brzmienie od 1 sierpnia 2010) określa zasady dotyczące ochrony danych osobowych.

Oto brzmienie tego artykułu:

Art. 9c. 1. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3, mogą przetwarzać dane osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób stosujących przemoc w rodzinie, dotyczące: stanu zdrowia, nałogów, skazań, orzeczeń o ukaraniu, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, bez zgody i wiedzy osób, których dane te dotyczą.

2. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych zobowiązani są do zachowania poufności wszelkich informacji i danych, które uzyskali przy realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3. Obowiązek ten rozciąga się także na okres po ustaniu członkostwa w zespole interdyscyplinarnym oraz w grupach roboczych.

Reasumując pamiętajmy, że udostępniając dane osobowe należy mieć na względzie dobro dziecka oraz fakt że każdy ma prawo do ochrony swoich danych.

Tworząc ten dokument korzystałam z informacji zawartych w artykule p. kom. Wandy Mende, zamieszczonym w Głosie Pedagogicznym. Pani Komendant jest ekspertem w dziedzinie prewencji w latach 2007-2011, specjalistą ds. nieletnich w Zakładzie Służby Prewencyjnej Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Od 2011 r. jest ekspertem w Wydziale Nieletnich i Patologii Komendy Głównej Policji w Warszawie

Pozdrawiam serdecznie

PwA